De digitale meter

Een ‘slimme’ meter voor inzicht in je verbruik

Sinds 2019 is de Vlaamse overheid gestart met de invoering van digitale energiemeters in Vlaanderen, meestal ‘slimme meter’ genoemd. De naam ‘slim’ krijgt hij omdat hij niet alleen kan meten, maar ook communiceren. Bijvoorbeeld met de netbeheerder: de digitale meter laat zelf weten hoeveel energie (elektriciteit en gas) er verbruikt is en wanneer die verbruikt is. Het is dan niet meer nodig om papieren in te vullen of een tussenpersoon te sturen om je meterstanden op te nemen. Je kan in de toekomst de digitale stroommeter ook verbinden met een app op je smartphone om jouw energieverbruik op te volgen of te regelen vanop afstand. Handig!

Heb je zonnepanelen? Lees dan zeker verder! Want een digitale meter en zonnepanelen zijn een ideale combinatie, omdat je precies ziet hoeveel elektriciteit je afneemt van het net op momenten dat je bijvoorbeeld zelf weinig of geen stroom produceert.

Zonnepanelen vóór de slimme meter (met een klassieke meter)

Met een zonnepanelen-installatie werkt het systeem met een klassieke meter als volgt:
1.   neem je stroom af van het net, dan draait de meter verder;
2.   injecteer je (zonne)stroom in het net, dan draait hij terug.

Eén keer per jaar wordt de meterstand opgenomen voor de afrekening. We weten niet hoeveel keer de meter tijdens het jaar vooruit of achteruit heeft gedraaid.

Wat wordt niét gemeten met een klassieke meter? Dat is de werkelijke hoeveelheid stroom die je hebt afgenomen van het net. Nochtans belangrijk, want de distributienettarieven worden op basis daarvan berekend. Heb je jouw zonnepanelen vóór 2021 aangeschaft met een analoge meter, dan kan je nog even gebruikmaken van het principe van de terugdraaiende teller en moet je een prosumententarief betalen. Prosumenten zijn consumenten die zelf hun stroom opwekken. Dit prosumententarief is een forfaitaire, vaste vergoeding berekend op basis van het vermogen van de omvormer van je zonne-installatie. Bij nieuwe zonne-installaties is een digitale meter verplicht en betaal je geen prosumententarief, maar word je vergoed voor de elektriciteit die je op het net plaatst (injectietarief).

Zonnepanelen mét de slimme meter

De nieuwe generatie meters, de slimme of digitale meters, kunnen meer dan de oude. Ze meten perfect hoeveel (zonne)stroom je injecteert in het net en hoeveel je precies afneemt van het net. Zo kan nu ook het distributienettarief dat je moet betalen, exact bepaald worden. De verdeling van de netkosten verloopt eerlijker aangezien de netbeheerder weet wanneer je precies elektriciteit afneemt en injecteert. Wanneer je klassieke meter vervangen wordt door een digitale meter, dan wordt jouw energiefactuur berekend volgens werkelijk verbruik. Je moet dus geen prosumententarief betalen.

Zonnepaneleneigenaars met een analoge meter (en dus terugdraaiende teller) kunnen de analoge meter behouden tot 31 december 2024. Dit geldt alleen maar voor installaties die voor 1 januari 2021 zijn geïnstalleerd en die minder dan 15 jaar oud zijn op 1 januari 2021.

Het Grondwettelijk Hof vernietigde in 2021 het principe van de terugdraaiende teller voor eigenaars van zonnepanelen met een digitale meter. In de plaats van deze terugdraaiende teller gaf de Vlaamse overheid een retroactieve investeringspremie voor eigenaars van zonnepanelen (t/m 18 januari 2022).
Zodra je een digitale meter laat installeren, kan je profiteren van het injectietarief, een vergoeding voor de elektriciteit die je op het net injecteert. Het prosumententarief is na de installatie van de digitale meter niet meer van toepassing.

Is het interessant om mijn analoge meter te behouden?

Dat hangt vooral af van hoeveel stroom van je zonnepanelen je onmiddellijk zelf kan verbruiken. Hoe meer je zelf verbruikt, hoe groter het voordeel van een digitale meter.

Vuistregel: een digitale meter wordt voordelig van zodra je 50 procent van de zonne-energie die je zelf opwekt, ook zelf verbruikt. De moeite waard om dit even te onderzoeken. Bij een “oudere” zonnepaneleninstallatie zonder thuisbatterij is een typisch zelfverbruik tussen de 25 à 30%.

Is een digitale meter verplicht?

De Vlaamse regering wil tegen 1 juli 2029 alle meters vervangen door digitale meters voor gas en elektriciteit. Waarom?

Het systeem van de digitale meters is interessant voor netgebruikers, omdat je zo meer inzicht hebt in je verbruik en het zelfs online gratis kan opvolgen. Zo ga je bewuster om met energie en kan je je verbruik bijsturen waar nodig. Sinds 1 juli 2019 is de invoering van de meters gestart. De uitrolplanning verloopt geografisch, met uitzondering van enkele primaire groepen.

Bekijk hier wanneer de installatie van de digitale meter bij jou gepland staat.

Hoe werkt mijn digitale meter? 

Kreeg je onlangs een digitale meter voor je energieverbruik? De komst van de slimme meter is een aanpassing, maar meteen ook een goed moment om stil te staan bij het gebruik van de zonne-energie die je zelf opwekt. Dankzij de digitale meter heb je een realtime overzicht van je verbruik en de afname van het elektriciteitsnet. Op basis van hoeveel je afneemt en aanlevert, wordt een verrekening gemaakt.

Vroeger was de reflex: elektriciteit verbruiken doen we beter tijdens de daluren en ‘s nachts want dan is het goedkoper. Nu overweeg je best eens wat je allemaal overdag, als de zon schijnt, kan laten draaien. Je wasmachine, droogkast, afwasmachine? Je zal merken dat je die drempel van 40% zelfverbruik snel bereikt. Een kleine, goedkope thuisbatterij zal al snel jouw zelfverbruik boven de 50% duwen.

Heb je een slimme meter in huis? Grijp dan vooral de kans om je stroom nauwkeuriger op te volgen. Neem gerust de tijd om je eigen verbruik van je eigen zonne-energie goed te leren kennen. Dan kan je goed geïnformeerd – ook na een jaar of nog later – het beste tariefplan kiezen.

Wil je nu al graag aan de slag met energiezuinige tips? Hier heb je alvast een hele hoop handige tips om energie te besparen.