Het afschakelplan

Wat is het afschakelplan?

Het afschakelplan is een noodmaatregel van de overheid om een black-out te voorkomen. Het kan worden geactiveerd als er stroomtekort dreigt en moet ervoor zorgen dat het elektriciteitsnet niet uitvalt in grote delen van het land of zelfs het hele land.

Het is een noodmaatregel. Het wordt dus enkel en alleen geactiveerd als andere maatregelen, zoals bijvoorbeeld energiebesparende maatregelen, niet volstaan. Elia, beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit, heeft een globaal afschakelplan uitgewerkt dat automatisch kan worden geactiveerd in geval van incident op het hoogspanningsnetwerk of manueel in geval van schaarste. Zo’n afschakeling heeft als doel het evenwicht van het netwerk in stand te houden om een algemene black-out van de elektriciteitsbevoorrading van het land te vermijden.

de overheid:
Wil je meer weten over onze elektriciteitsbevoorrading, stroomschaarste en het afschakelplan? Je leest er meer over op de volgende sites:

• Elektriciteit in evenwicht (Elia)
• Off-on (Elia en FOD Economie ism. Het Crisiscentrum)
• Energieschaarste (FOD Economie)

Hoe verloopt een afschakeling precies?

Het land werd opgedeeld in 8 schijven of zones (8 - 1), op basis van de distributie-stroomcabines. Er is ook nog een schijf 0: deze zone wordt sowieso niet afgeschakeld.

Deze 8 schijven komen niet met regionale of plaatselijke geografische zones overeen. Gemeenten uit verschillende delen van het land behoren tot een bepaalde schijf en dezelfde gemeente - of zelfs dezelfde straat – kan worden bevoorraad door verschillende distributiepunten die niet eens tot dezelfde schijf behoren. De toestand kan verder veranderen naargelang precieze factoren, zoals werken op het distributienetwerk.

Elia heeft de afschakelbare distributiestations in elke schijf bepaald met het oog op de naleving van het wettelijke principe van proportionaliteit t.o.v. het verbruik van de verschillende elektrische zones. Hierbij heeft Elia er ook voor gezorgd dat de impact op de bevoorrading zoveel mogelijk wordt beperkt:

• in stadscentra van gemeenten met meer dan 50.000 inwoners;
• in de provinciehoofdplaatsen.

Als het nodig blijkt, dan worden eerst de cabines in zone 8 afgeschakeld. Als dat nog niet genoeg is om een black-out te voorkomen, dan worden ook de lagere schijven afgeschakeld: schijf 7, 6, 5 enzovoort.

Meer weten? Bekijk dit kort filmpje van Synergrid, de Belgische Federatie van Netbeheerders.

Waarom zitten we nu in deze situatie?

Een stabiel elektriciteitsnet veronderstelt dat vraag en aanbod perfect op elkaar zijn afgestemd. Momenteel is een groot deel van onze elektriciteitsproductie niet beschikbaar. Van de 7 nucleaire centrales in ons land zijn er een deel van in onderhoud en een deel wordt hersteld. Daardoor is het aanbod dus minder groot. Als het dan bijvoorbeeld heel koud wordt en we meer stroom nodig hebben, dan kan de vraag groter zijn dan het aanbod. Als dat gebeurt ontstaat er een onevenwicht, schakelt het net zichzelf uit en is er sprake van een black-out. Om dat te voorkomen werd het afschakelplan opgesteld.

In geval van een tekort, wordt een dergelijk afschakelplan enkel toegepast door de regering bij extreme nood en indien alle andere maatregelen om het aanbod te verhogen en de vermindering van het verbruik niet voldoen.

Kunnen onze buurlanden ons niet kunnen helpen?

Ja, als zij een overschot aan elektriciteitsproductie hebben wel. Maar bij een strenge winter hebben zij zelf hun stroom nodig en kunnen zij die dus niet naar België sturen. Dan wordt bij ons de vraag groter dan het aanbod en is er een onevenwicht.

Zo’n stroomonevenwicht is gevaarlijk, want het zou kunnen leiden tot het instorten van het Belgische – en zelfs het Europese – elektriciteitsnetwerk. We spreken dan van een black-out.